6 thoughts on “Ωρες – ώρες…”

1. Μη χαλιέσαι Αρκούδε. Εγώ κάθε μέρα πετάω τέτοιες κλισέ βλακείες. Μερικές φορές τις γράφω και σε comments. 😉
   Στη ΝΟVA ήσουνα;
   Ιφιμέδεια

2. Πήρα άφεση! Γιούχου ;))

   Ιφι

3. αν θυμάμαι καλά από ένα παλιότερο post σου, οι σχέσεις σου με την τράπεζα αυτή είναι μάλλον τεταμένες αν και αυτή τη φορά η τηλεφωνήτρια της τράπεζας ήταν ευγενέστατη. όχι(;)
   με την συγκεκριμένη τράπεζα «συνεργάζομαι» κι εγώ. την περασμένη παρασκευή με παίρνουν τηλέφωνο στις 7:30 το απόγευμα από ένα απόρρητο νούμερο.
   -ο κύριος Τάδε;
   -μάλιστα
   -από την τράπεζα σας τηλεφωνούμε χρωστάτε 40 ευρώ στην κάρτα σας
   -συγνώμη ξέρετε τι ώρα είναι;
   -7:30 δεν είναι ώρα κοινής ησυχίας, εμείς δουλεύουμε μέχρι τις 9:00
   -εγώ όμως έχω σχολάσει.

   αφού τους υπόσχομαι ότι θα πληρώσω τα 40 ευρώ την δευτέρα θεέ μου το ξεχνάω.
   την τρίτη το πρωί στις 9:10 μου τηλεφωνούν και πάλι.
   ακόμα δεν τα έχω πληρώσει από άρνηση, -αν και τα έχω στην τσέπη μου ξέχωρα από τα υπόλοιπα χρήματα μου- και απλά δεν σηκώνω το κινητό μου τηλέφωνο όταν βλέπω κλήση χωρίς νούμερο…

   αυτά, είπα να πω τον πόνο μου σε κάποιον που θα με καταλάβει…

4. Στην eurobank, που ο χρόνος να μου δίνει ώρες, και να της κόβει πελάτες.

   Σε comments,ε; 🙂 ευτυχώς που δεν είναι κολλημένοι αυτοί που τους τα κάνεις, και δεν παρεξηγιούνται :))

5. Χαχα, τα ‘χεις πολύ με τις γυναίκες; Συμβαίνουν και αυτά, ανθρώποι είμαστε!

   Ανδρέας

6. Δύο γνωσιακές συμπεριφορικές θεραπεύτριες συζητούν τα θέματά τους σε ένα καφέ.

   (φιλιούνται) ΣΙΛΕΝΑ

   Τι έγινες; χάθηκες.

   ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ

   Καλά, εσύ, πώς πήγες;

   ΣΙΛΕΝΑ

   Και εγώ, καλά, όπως πάντα, όπως τα ξέρεις. Πως τα πας με αυτό το βλάκα τον πελάτη σου;

   ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ

   Ευτυχώς πρόλαβα να συμπληρώσω ένα χρόνο και μ’ αυτόν, προτού καταλάβει ο καημένος που έπεσε.

   ΣΙΛΕΝΑ

   Μα αυτό είναι το καλό με τη Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία. Ενώ ο πελάτης περιμένει ψυχολογική βοήθεια, εμείς του τρώμε το χρόνο και τα λεφτά του, φτιάχνοντάς του ψυχολογικά διαγράμματα και λέγοντάς του «α ξέρετε τι γνωσιακό λάθος κάνετε εδώ, “υπεργενίκευση” και “προσωποποίηση”»

   ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ

   Χα, χα, χα. Τι ωραία που τα λες Σιλένα! Το έλεγα πάντα ότι ήσουν η καλύτερη.

   ΣΙΛΕΝΑ

   Μα είχα να ξεπληρώσω το δάνειο του σπιτιού μου στην Τράπεζα και έπρεπε να παρατείνω όσο μπορούσα τη διάρκεια της θεραπείας του. Και νομίζω πως και εσύ δεν με πρόδωσες Παναγιώτα. Έτσι δεν είναι;

   ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ

   Σίγουρα, όχι. Θυμάμαι μου έλεγε πόσο είχε επηρεαστεί από σένα για το θέμα της χρηματικής εγγύησης που του έλεγες κάθε τόσο, ότι εφαρμόζουν στη γνωσιακή θεραπεία για να μην υπάρξει πρόωρος τερματισμός της θεραπείας με συνέπεια ο ίδιος να έχει τύψεις και να χτυπάει το κεφάλι του που θα σε είχε χάσει.

   ΣΙΛΕΝΑ

   Χα, χα, χα. Μα δεν μπορείς να φανταστείς πόσο αστείο ήταν. Δεν μπορώ να κρατηθώ. Αχ, μου φαίνεται πως θα κάνουμε γελωτοθεραπεία σε αυτό το καφέ. Μας κοιτάζουν ορισμένοι περίεργα.

   ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ

   Μα καλά, ποιος σου είχε δώσει αυτή τη φαεινή ιδέα να την εφαρμόσεις στον πελάτη σου;

   ΣΙΛΕΝΑ

   Ο επόπτης μου. Στην ομάδα εποπτείας που ήμουν, είχαμε συμφωνήσει υπογράφοντας ένα συμβόλαιο εποπτείας, ότι θα μετέφερα εγώ στον επόπτη μου όσα μυστικά θα μου εμπιστευόταν ο πελάτης μου και θα έπαιρνα από τον επόπτη μου, μια διάγνωση, οδηγίες για τη θεραπεία καθώς και μεθόδους για να παρατείνω όσο μπορούσα τη θεραπεία χωρίς τελικά να του προσφέρω τίποτα.

   ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ

   Αυτό, είναι Σιλένα μου, το πλεονέκτημα της Γνωσιακής Θεραπείας, ότι με τη μέθοδο της εποπτείας, μπορούμε να δουλεύουμε με επόπτη, χωρίς να καταλάβει τίποτα ο πελάτης μας, και στο τέλος όταν μετά από χρόνια αυτός απαυδήσει, να συνειδητοποιήσει ότι δεν έχει αποκομίσει τίποτα θετικό και να χτυπάει το κεφάλι του.

   ΣΙΛΕΝΑ

   Του είχα πει του βλάκα: «Να διαλέξεις ένα πολύτιμο αντικείμενο ή ένα κόσμημα, ένα κολιέ, ένα δαχτυλίδι με διαμάντι, να είχε μια αξία πάνω από χίλια ευρώ, ώστε να είχε ένα νόημα, και να μου το καταθέσεις σαν εγγύηση για τη θεραπεία σου»

   ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ

   Και δεν μου λες Σιλένα, εννοούσες το αντικείμενο της εγγύησης θα ήταν κάτι που θα είχε ήδη ο πελάτης σου ή θα ήταν κάτι που θα το αγόραζε;

   ΣΙΛΕΝΑ

   Αρχικά η ιδέα ήταν να μου έχει δώσει ένα πολύτιμο αντικείμενο. Όμως του το διαφοροποίησα για να τον διευκολύνω του είπα «Στη μια περίπτωση θα μου έχεις δώσει ένα αντικείμενο που το κρατάω, στην άλλη περίπτωση θα μου δώσεις ένα αντικείμενο που τα κρατάω εγώ στη δικιά μου τράπεζα» Του «είπα, σκέψου πως εγώ ήμουν μια Τράπεζα. Αντί να έχει καταθέσει τα λεφτά αυτά σε άλλη τράπεζα, θα τα είχε καταθέσει σε μένα»

   ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ

   Και ποια θα ήταν η πρακτική χρησιμότητα της εγγύησης, τι του είπες;

   ΣΙΛΕΝΑ

   Του είχα πει «Αυτός είναι και ο πρακτικός λόγος της εγγύησης. Εάν εσύ για κάποιο λόγο κάτι σε κάνει και θυμώσεις, ή έχεις κατάθλιψη, και αποφασίσεις ξαφνικά να σταματήσεις, αυτό δεν θα ήταν καλό για σένα. Τότε θα σκεφτείς: Αν σταματήσω ξαφνικά δεν θα πάρω πίσω το πολύτιμο αντικείμενο, για παράδειγμα το Rolex. Εδώ είναι η αποτελεσματικότητα της καθιέρωσης της εγγύησης. Έτσι θα σου δώσει το χρονικό διάστημα να αναθεωρήσεις την απόφασή σου. Αν πάθεις μια κατάθλιψη, να σου δοθεί κάποιος χρόνος για να την ξεπεράσεις, με το να έρχεσαι για όσο διάστημα κοστίζει σε συνεδρίες η αξία της εγγύησης. Ή αν είσαι θυμωμένος, να πιεστείς να έρθεις με σκοπό να σου φύγει αυτός ο θυμός. Όχι δηλαδή πήρες μια ξαφνική απόφαση και κλείστηκες στο καβούκι σου. Αλλά αναγκάζεσαι μια και τις έχεις πληρώσει τις συνεδριες, να έρχεσαι στη θεραπεία, για να δουλέψουμε λίγο τον θυμό»

   ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ

   Καλά βρε Σιλένα, αυτό θα δούλευε καλύτερα αν θα σου έδινε εγγύηση ένα χρηματικό ποσό. Τι θα γινόταν αν για εγγύηση σου έδινε ένα πολύτιμο αντικείμενο;

   ΣΙΛΕΝΑ

   Θα μπορούσα να πω «Μου το λες τώρα ξαφνικά ότι θέλεις να φύγεις; Koίτα, θα σου το δώσω μετά από τους μήνες που εγώ χρειάζεται να έρθετε ακόμα σε θεραπεία. Μου έχεις δώσει ένα ρολόι που στοιχίζει 3.000 ευρώ. Η κάθε μας συνεδρία κοστίζει 50 Ευρώ και με τις καθυστερήσεις που κάνουμε φτάνεις να πληρώνεις 60 Ευρώ, συνολικά μας κάνουν 50 εβδομάδες, 50 εβδομάδες κάνουν ένα χρόνο. Άρα θα σου πω, ωραία, θα σου δώσω πίσω το ρολόι, αλλά για τις επόμενες 50 βδομάδες θα υποχρεούσαι να έρχεσαι στη θεραπεία και να πληρώνεις κανονικά. Και στο τέλος της θεραπείας θα πάρεις πίσω το Rolex σου.

   ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ

   Σκέφτομαι πάντως, τώρα που έκανε και με μένα θεραπεία αυτός ο βλάκας, ότι νιώθει εγκλωβισμένος στη ζωή του. Άρχισε θεραπεία γιατί νιώθει κατάθλιψη. Ορισμένες φορές σκέφτεται να αποδράσει σ’ ε΄να διαφορετικό μέρος και να γίνει ό,τι ο ίδιος θα ήθελε.

   ΣΙΛΕΝΑ

   Και τι κατάφερε που έφυγε από μένα. Ήρθε σε σένα. Αλλά και εσύ είσαι πιστή στους κανόνες τις συναδελφικής αλληλεγγύης που έχουμε όλες μεταξύ μας, έτσι δεν είναι; Έτσι είναι.

   ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ

   Πως ήταν δυνατόν να πιστέψει ο βλάκας ότι εγώ, με τη συναδελφική αλληλεγγύη που νιώθω για σένα θα εμπλακόμουν σε οιαδήποτε συζήτηση για να τον απελευθερώσω από τα «δεσμά» του, αφού με τον τρόπο αυτό θα σε έθιγα. Ποτέ δεν θα το έκανα. Έτσι, για ένα χρόνο που κάναμε θεραπεία, ό,τι και να μου έλεγε ο βλάκας για το κόμπλεξ του, τον άφηνα να μιλάει και εγώ ήμουν σιωπηλή. Φρόντιζα να του ενισχύω όσο μπορούσα το αίσθημα ενοχής του, ώστε όταν θα φύγει και από μένα να καταφύγει σε μια άλλη του κύκλου μας και να μην απελευθερωθεί τελικά ποτέ.

   ΣΙΛΕΝΑ

   Έχει δηλαδή αυτός ο βλάκας το σχήμα της «υποταγής»;

   ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ

   Ναι, έτσι θα έλεγα, αλλά το έχει περιορίσει στον τομέα της θεραπείας επειδή κάποιο συνάδελφοί μας, παλιά, του είχαν ενισχύσει και συνδέσει το αίσθημα ενοχής του.

   ΣΙΛΕΝΑ

   Εμείς δεν φταίμε για ότι έκαναν οι άλλοι. Εμείς κάνουμε τη δουλειά μας.

   ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ

   Δηλαδή στην περιγραφή του σχήματός του, να βάλουμε «Αφήνει τους άλλους ανθρώπους να τον ελέγχουν»;

   ΣΙΛΕΝΑ

   Αναμφίβολα.

   ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ

   Ταιριάζει και στην περίπτωσή του «Φοβάται πως, αν δεν ενδώσει στις επιθυμίες των άλλων ανθρώπων, θα του αντεπιτεθούν, θα θυμώσουν ή θα τον απορρίψουν»;

   ΣΙΛΕΝΑ

   Ναι βέβαια, αν δεν ενδώσει στις επιθυμίες μας, αν δεν κάνει τις ασκήσεις όπως του λέμε ώστε να νιώσει ακόμα περισσότερος για την θεραπεία στην οποία τον υποβάλλουμε, θα του αντεπιτεθούμε, θα τον κατηγορήσουμε ότι έχει σημαντικές διαταραχές και επομένως χρειάζεται μακροχρόνια θεραπεία, θα θυμώσουμε, δεν θα του χαμογελάμε – που το θέλει τόσο πολύ – θα τον απορρίψουμε. Χα, χα, χα!

   ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ

   «Νιώθει πως οι μεγαλύτερες αποφάσεις της ζωής του δεν ήταν πραγματικά δικές του».

   ΣΙΛΕΝΑ

   Μα Φυσικά Παναγιώτα μου. Μου έκανε θέμα κάποτε για το πόσο θα διαρκέσει η θεραπεία. Και φυσικά του είπα ότι θα διαρκέσει όσο αποφασίσω εγώ ότι πρέπει να διαρκέσει. Και θύμωσε, αλλά είχε κατάθλιψη και δεν το αποφάσιζε εύκολα να διακόψει τη θεραπεία γιατί ίσως αυτοκτονούσε.

   ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ

   Σωστά Σιλένα μου, συμφωνώ. Και σε μένα είπε ότι έπρεπε να είχαμε συμφωνήσει για τη διάρκεια της θεραπείας, προτού συμπληρώσουμε ένα χρόνο θεραπείας. Μάλιστα μου ανέφερε ένα απόσπασμα από άρθρο του Καλπάκογλου, που έλεγε ότι κάθε γνωσιακή θεραπεία διαρκεί 17-22 το πολύ συνεδρίες.

   ΣΙΛΕΝΑ

   Και τι του απάντησες;

   ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ

   Του είπα ότι αυτά ήταν για απλές καταστάσεις και ότι η δική του κατάσταση δεν είναι απλή. Μάλιστα, του είπα, αν θέλεις, μπορούμε να διακόψουμε και να πας σε άλλο θεραπευτή, που μπορώ να σου συστήσω εγώ.

   ΣΙΛΕΝΑ

   Χα, χα, χα. Έτσι θα έπεφτε σε μια άλλη φίλη μας που θα το τρέναρε για ένα χρόνο ακόμα και μετά θα του έσκαζε και αυτή το μυστικό «δεν βάζουμε χρονικά όρια στη γνωσιακή θεραπεία» και μετά θα έτρεχε αλλού, για μια ακόμα φορά.

   ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ

   Να συνεχίσουμε τη δουλειά μας. Νομίζεις ότι του ταιριάζει το «Δυσκολεύεται να απαιτήσει από τους άλλους ανθρώπους να σεβαστούν τα δικαιώματά του»;

   ΣΙΛΕΝΑ

   Ναι, θα έλεγα ότι του έχουμε αυξήσει τόσο πολύ το συναίσθημα ενοχής, του καημένου, που δεν τολμάει ούτε καν να μας ζητήσει να του κάνουμε τις διάφορες «γνωσιακές» ή «συμπεριφορικές» τεχνικές όπως σταμάτημα σκέψης, γνωσιακή έκθεση, καθυστέρηση αντίδρασης, γνωσιακή αναδόμηση κλπ. ώστε να ανακουφιστεί και έτσι επειδή μας σέβεται, συνεχίζει να ζει το δράμα του.

   ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ
   Τώρα θα ήταν πραγματικό ξεβόλευμα και για μας να κάνουμε αυτές τις τεχνικές, που μας τις δίδαξαν μια φορά μόνο θεωρητικά και όχι στην πράξη πάνω σε ανθρώπους. Πώς να τις κάνουμε και εμείς. Δεν φταίμε.

   ΣΙΛΕΝΑ

   Οι επόπτες μας δεν μας τα έμαθαν, ώστε να τους έχουμε συνεχώς ανάγκη και να τους συμβουλευόμαστε συνεχώς.

   ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ

   Ισχύει μήπως γι’ αυτόν και το «Δίνει περισσότερα στους άλλους απ’ ό,τι του ανταποδίδουν εκείνοι»;

   ΣΙΛΕΝΑ

   Ε, είναι αλήθεια ότι έχει κάνει δύο ετήσιες γνωσιακές θεραπείας μια με μένα και μια με σένα και στην ουσία δεν του έχουμε επεξεργαστεί και λύσει καμία σκάρτη πεποίθηση ή σκέψη. Μα δεν μπορούσαμε να του την επεξεργαστούμε γιατί θα τελείωνε και η θεραπεία.

   ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ

   Το «Νιώθει ένοχος όταν δίνει προτεραιότητα στον εαυτό του»;

   ΣΙΛΕΝΑ

   Ναι, το έχει. Και φυσικό είναι να νιώθει ένοχος που δίνει προτεραιότητα στον εαυτό του αντί να δίνει προτεραιότητα σε μας και στη συναδελφική αλληλεγγύη που δείχνουμε μεταξύ μας. Γιατί με το να του αναλύσεις ένα σχήμα π.χ. της υποταγής, θα είναι σαν να φτύνεις εμένα που τον εκμεταλλεύτηκα.

   ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ

   Το καταλαβαίνει και αυτός ο βλάκας ότι η μόνη εξαίρεση στον κανόνα της ικανοποίησης των επιθυμιών των άλλων, κυρίως των θεραπευτριών, που δεν νιώθει την ανάγκη να ικανοποιήσει, είναι ο εαυτός του. Είναι οι ανάγκες των θεραπευτριών του που προηγούνται πάντα.

   ΣΙΛΕΝΑ

   Θα μπορούσε κανείς να καταλάβει τον καημένο που ζει αυτή την αίσθηση του εγκλωβισμού του στην ίδια του τη ζωή. Το αίσθημα της υποταγής είναι καταπιεστικό. Το να ζει κανείς κάτω από το βάρος αυτού του συναισθήματος είναι πολύ θλιβερό. Η συνεχής ικανοποίηση των αναγκών των άλλων ανθρώπων είναι τεράστια ευθύνη. Είναι κάτι το εξουθενωτικό. Η ζωή χάνει την ανεμελιά και την ελευθερία της. Η παγίδα της Υποταγής τον στερεί από την ελευθερία του επειδή οι επιλογές που κάνει καθορίζονται από τις επιδράσεις του στους άλλους ανθρώπους. Δεν ενδιαφέρεται για τον εαυτό τους. Ενδιαφέρεται για τις γνωσιακές θεραπεύτριες. Δεν ισχύει το «τι θέλω και τι νιώθω», αλλά το «τι θέλει η γνωσιακή θεραπεύτρια και μπορώ να κάνω για την ευχαριστήσω».

   ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ

   Πολύ ωραία τα λες Σιλένα μου, και να προσθέσω ότι η παγίδα της Υποταγής τον εμποδίζει να αναπτύξει μια ξεκάθαρη αίσθηση του τι θέλει και τι έχει ανάγκη – καθώς και του ποιος είναι. Η παγίδα αυτή τον οδηγεί στην παθητικότητα. Γίνεται απλός θεατής της ζωής. Νιώθει πως τα μόνα που μπορεί να αποκτήσει είναι ό,τι καταδέχονται να του δώσουν οι γνωσιακές θεραπεύτριές του. Δεν προσπαθεί να κερδίσει αυτό που θέλει.

   ΣΙΛΕΝΑ

   Αυτό μας βολεύει γιατί μπορούμε και διαμορφώνουμε εμείς το πόσο θα διαρκέσει η θεραπεία. Εκείνος νιώθει πως δεν μπορεί να διαμορφώσει την εξέλιξη των γεγονότων στη ζωή του. Νιώθει παγιδευμένος από τις περιστάσεις ή καταδικασμένος στη μοίρα του. Δεν θα καταφέρει ποτέ να μας επιβάλει την επεξεργασία των πεποιθήσεών του που το θέλει τόσο πολύ. Αντί να γίνει ο ίδιος ο πρωταγωνιστής της ζωής του, παραμένει ένας απλός παρατηρητής. Περιμένει και ελπίζει κάνοντας θεραπεία με μας, να βελτιωθούν σαν από θαύμα, τα πράγματα ξαφνικά.

   ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ

   Και όμως αυτός ο βλάκας είναι ενδιαφέρων άνθρωπος και μπορεί εύκολα να συνεννοείται με τους άλλους. Είναι ευπροσάρμοστος με τις γνωσιακές θεραπεύτριες και θα έλεγα ότι είναι ο ιδεώδης πελάτης που θα ήθελε κάθε γνωσιακή θεραπεύτρια που θέλει να ξεπληρώσει το δάνειο του σπιτιού της. Δυσκολεύεται όμως να θέσει όρια στις απαιτήσεις που έχουν οι άλλοι άνθρωποι από αυτόν. Όταν εμείς οι γνωσιακές θεραπεύτριες του ζητούμε να κάνει παράλογα πράγματα για χάρη μας, όπως για παράδειγμα ένα μέρος της δουλειάς μας, εκείνος λέει «ναι». Και το βρίσκει υπερβολικά δύσκολο να μας ζητήσει να αλλάξουμε τη συμπεριφορά μας, παρόλο που αυτή η συμπεριφορά μας μπορεί να του δημιουργεί μεγάλο πρόβλημα.

   ΣΙΛΕΝΑ

   Θυμάσαι στην ομάδα εποπτείας μας, που ο Επόπτης μας είχε πεί ότι η παγίδα της Υποταγής μειώνει την αυτοεκτίμηση βλάκα του πελάτη μας. Δεν νιώθει πως δικαιούται τα ίδια πράγματα με τους άλλους ανθρώπους στις σχέσεις. Όλες εμείς οι γνωσιακές θεραπεύτριες έχουμε δικαιώματα ενώ εκείνος δεν έχει κανένα.

   ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ

   Θα έλεγα, Σιλένα μου, ότι ο βλάκας ο πελάτης μας δεν απαιτεί από εμάς αυτό που θέλει επειδή οι επιθυμίες του είναι ανούσιες. Στο τέλος όμως όταν προσθέσει όλες αυτές τις ανούσιες επιθυμίες, έχει μείνει με μια ζωή στην οποία ελάχιστες από τις επιθυμίες του έχουν εκπληρωθεί.

   ΣΙΛΕΝΑ

   Και το κυριότερο, Παναγιώτα μου είναι ότι η υποταγή εκμηδενίζει σχεδόν όλες τις δυναμικές απόψεις και την αγωνιστικότητα του ανθρώπου. Είτε τα προβλήματα είναι μεγάλα ή μικρά – ότι και αν διακυβεύεται -, η υποταγή ισοπεδώνει το αίσθημα του εαυτού. Ο συσσωρευμένος θυμός του αποτελεί ακόμα απόδειξη της υποτακτικής παρά βολικής στάσης του απέναντι στη ζωή.

   ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ

   Πράγματι είχα παρατηρήσει ένα ανεξήγητο θυμό, όταν διαπίστωσε ότι και μετά την αλλαγή της θεραπείας, και αφού και για δεύτερη φορά είχε συμπληρώσει άλλη μια ετήσια γνωσιακή θεραπεία χωρίς να του έχω κάνει καμία ουσιαστική επεξεργασία κεντρικής πεποίθησης και χωρίς να του έχω εφαρμόσει καμία γνωσιακή ή συμπεριφορική τεχνική όπως αυτές αναφέρονται στο άρθρο του Καλπάκογλου. Λες να συνδέεται με τα παραπάνω;

   ΣΙΛΕΝΑ

   Η μπορεί να θύμωσε που όχι μόνο δεν έλυσε τα προβλήματα για τα οποία άρχισε θεραπεία με μένα, αλλά τώρα που τερματίζει και τη θεραπεία με σένα θα έχει πάνω του για να λύσει σε τρίτη θεραπεία και επιπλέον τα αισθήματα ενοχής που έχει απέναντί μου, τα αισθήματα ενοχής που έχει και απέναντί σου και ούτω καθεξής.

   ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ

   Το κακό είναι ότι επειδή δεν έχει ένα ισχυρό αίσθημα του εαυτού του, δηλαδή του ποιος είναι, υπάρχει ο κίνδυνος να αφομοιωθεί από τη ζωή των γνωσιακών θεραπευτριών που τον ελέγχουν. Μπορεί να απορροφηθεί τόσο πολύ στην προσπάθειά του να ανταποκριθεί στις ανάγκες μας, που να χάσει την ατομικότητά του και να ταυτιστεί μαζί μας. Η διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στην ταυτότητά του και τη δική μας ταυτότητα, Σιλένα μου, διαταράσσεται. Υιοθετεί τις αξίες μας. Χάνει τον εαυτό του σε μας. Είναι μάλιστα πιθανό να εκφράσει την υποτακτικότητά του σε μια ομάδα, ιδιαίτερ σε μια ομάδα μ’ ένα χαρισματικό ηγέτη. Μπορεί επίσης να τον προσελκύσουν θρησκευτικές ομάδες.

   ΣΙΛΕΝΑ

   Παναγιώτα, αν θυμάσαι, ο επόπτης μας είχε διαπιστώσει δύο βασικές αιτίες για τις οποίες οι υποτακτικοί πελάτες μας, μας αφήνουν να τους ελέγχουμε. Η πρώτη είναι ότι υποτάσσονται λόγω ενοχών. Η δεύτερη είναι ότι υποτάσσονται επειδή περιμένουν την απόρριψη, την αντεπίθεση ή την εγκατάλειψη.

   ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ
   Εγώ προσπάθησα όσο μπορούσα να του αυξήσω το αίσθημα ενοχής του, ώστε να τον δέσω περισσότερο με τη γνωσιακή θεραπεία. Το έκανα για το καλό του. Και έπιασε. Δεν ήθελε να φύγει από τη θεραπεία.

   ΣΙΛΕΝΑ

   Και εγώ του εξήγησα ότι αν φύγει από μένα δεν θα βρεί άλλη γνωσιακή θεραπεύτρια που να καταδεχτεί να τον πάρει. Εκείνος προσπάθησε να ξεφύγει και έπεσε χωρίς να το ξέρει στον Επόπτη μου, ο οποίος τον γύρισε πίσω σε μένα. Προτίμησε τελικά εμένα από την απόρριψη.

   ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ

   Μα και εδώ είναι η αξία της γνωσιακής θεραπείας έναντι όλων των άλλων. Η παγίδα του βλάκα του πελάτη μας αντλεί τη δύναμή της κυρίως από το συναίσθημα της ενοχής. Νιώθει τύψεις όποτε βάζει πρώτο τον εαυτό του. Νιώθει τύψεις όποτε θυμώνει για το ότι πρέπει να υποτάσσεται στη θέληση των θεραπευτριών του. Νιώθει τύψεις όποτε διεκδικεί τα δικαιώματά του για να του κάνω γνωσιακές και συμπεριφορικές τεχνικές για να απαλλαγεί από ορισμένα συμπτώματά του και εγώ τελικά δεν του κάνω τίποτα, και όταν διεκδικεί να του ορίσω πόσο διαρκεί η θεραπεία, σύμφωνα με ότι γράφει το άρθρο του Καλπάκογλου. Νιώθει τύψεις όποτε δεν καταφέρνει να ικανοποιήσει τις επιθυμίες μου. Η ενοχή προκαλεί την παγίδα της υποταγής του.

   ΣΙΛΕΝΑ

   Και το διαπίστωσα αυτό, Παναγιώτα μου, όταν ο βλάκας ο πελάτης μας, προσπάθησε να απομακρυνθεί από τον υποτακτικό του ρόλο, και τότε ένιωσε τύψεις. Κάθε φορά που νιώθει τύψεις επανέρχεται στην υποταγή. Για να μειώσει το αίσθημα ενοχής του, υποτάσσεται με νέα δύναμη και απωθεί για ακόμα μια φορά το θυμό του. Ευτυχώς κανένας δεν του έχει πει ότι θα πρέπει να μάθει να ανέχεται αυτή την ενοχή για να μπορέσει να αλλάξει. Καλό είναι να μείνει έτσι. Να παραπαίει ανάμεσα στο θυμό για τις γνωσιακές θεραπεύτριές του και την ενοχή για το θυμό του.

   ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ

   Και πώς όμως ξεκίνησαν όλα αυτά στη ζωή του βλάκα του πελάτη μας;

   ΣΙΛΕΝΑ

   Η υποταγή του ήταν πραγματικά ακούσια μια φορά: στην παιδική του ηλικία. Ήταν ανήμπορος και εξαρτημένος από τη μεγαλύτερη και καταπιεστική αδελφή του στην οποία ο πατέρας του τον είχε εξαναγκάσει να υποταχτεί, ώστε αντί για δικαιοσύνη να υπάρχει ησυχία όταν γυρνούσε σπίτι ο κουρασμένος πατέρας, για να διαβάζει ατάραχος την εφημερίδα του, αντί να βρίσκει ποιος έχει δίκιο ή άδικο. Ένα παιδί δεν μπορεί να αντιμετωπίσει την απειλή της τιμωρίας ή της εγκατάλειψης. Η υποτακτικότητά του ήταν προσαρμοστική. Δεν πρέπει όμως να του πει κανείς ότι ως ενήλικος δεν είναι πια εξαρτημένος και ανήμπορος και ότι έχει το δικαίωμα της επιλογής. Δεν πρέπει να το συνειδητοποιήσει αυτό γιατί υπάρχει ο κίνδυνος να αλλάξει.

   ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ

   Αυτό που ενοχλεί εμένα είναι όμως ο θυμός του. Αν και είναι βολικός έτσι σε εμάς τις θεραπεύτριες, τον καταδυναστεύουν πολλά έντονα συναισθήματα. Συγκεκριμένα, το γεγονός και μόνο ότι πρέπει να προσαρμόζει τις ανάγκες του στις ανάγκες των γνωσιακών θεραπευτριών του γεννά μέσα του το αίσθημα του θυμού. Ο θυμός είναι αναπόφευκτος όταν οι ανάγκες του παραμελουνται διαρκώς, Νιώθει πως οι γνωσιακές θεραπεύτριές του τον χρησιμοποιούν ή τον ελέγχουν ή πως τον εκμεταλλεύονται ή ακόμα πως οι ανάγκες του δεν φαίνονται αληθινές στα μάτια των γνωσιακών θεραπευτριών και των εποπτών τους. Αν και μπορεί να διακατέχεται από ένα χρόνιο αίσθημα θυμού, δεν είναι σε θέση να το συνειδητοποιήσε. Μάλιστα δεν χρησιμοποιεί καν τη λέξη θυμωμένος για να περιγράψει τον εαυτό του.

   ΣΙΛΕΝΑ

   Στην ομάδα εποπτείας μας που συζητούσαμε την περίπτωσή του, χωρίς να το γνωρίζει φυσικά ο βλάκας ο πελάτης μας, ο επόπτης μας είχε πει είναι πολύ συνηθισμένο αυτές οι αιφνίδιες και ισχυρές εκρήξεις θυμού να εκπλήσσουν τόσο τον υποταγμένο πελάτη μας που τις εκδηλώνει όσο και το αποδέκτη του, δηλαδή εμάς και τους επόπτες μας. Αυτή η έκφραση του απωθημένου θυμού φαίνεται σχεδόν πάντα υπερβολική σε σχέση με την κατάσταση που την προκάλεσε.

   ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ

   Ναι, αλλά και αν και υπάρχουν φορές που ο βλάκας ο πελάτης μας εκφράζει το θυμό του άμεσα, το πιο συνηθισμένο είναι να τον εκφράζει έμμεσα, μ’ ένα συγκαλυμμένο τρόπο, παθητικά – επιθετικά. Εκδικείται τους άλλους μ’ έναν πιο ήπιο τρόπο, όπως με τον να μας κατηγορεί πίσω από την πλάτη μας, στα μπλογκς. Συνήθως πρόκειται για μια ασυνείδητη αντίδραση. Όταν νιώσει πιεσμένος, αρνείται πως είχε την πρόθεση να εκφράσει θυμό. Η παθητικο- επιθετική συμπεριφορά, οι κατηγορίες στα μπλογκς έχει το χαρακτηριστικό να εξοργίζει εμάς τις γνωσιακές θεραπεύτριες, αλλά μας είναι δύσκολο να καταλάβουμε ότι ο παθητικο-επιθετικός πελάτης μας έχει πρόθεση να προκαλέσει αυτό τον εκνευρισμό.

   ΣΙΛΕΝΑ

   Αν έκανε θεραπεία σε άλλη χώρα, π.χ. στις Ηνωμένες Πολιτείες, με τη βοήθεια της θεραπείας ο υποταγμένος πελάτης μας θα άρχιζε κάποιες φορές να γίνεται περισσότερο διεκδικητικός. Ενώ εδώ στην Ελλάδα σε γνωσιακή θεραπεία, όταν βιώνει κάτι τέτοιο, βιώνει παράλληλα έντονο το αίσθημα της ενοχής. Η πεποίθηση ότι δεν είναι σωστό να εκφράζει τις ανάγκες του σωστή γνωσιακή θεραπεία αποτελεί στοιχείο της παγίδας της Υποταγής. Στις Ηνωμένες Πολιτείες θα μάθαινε να ανέχεται την ενοχή και να γινόταν πιο διεκδικητικός. Όμως εδώ στην Ελλάδα, που δεν πληρωνόμαστε καλά, ο θυμός του βλάκα του πελάτη μας θα συνεχίσει να αποτελεί σημαντικό πρόβλημα γι’ αυτόν, ακόμα και αν δεν συνειδητοποιεί πάντα τις βλαβερές συνέπειές του.

   ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ

   Μα όμως, ο βλάκας ο πελάτης μας αισθάνεται σε γενικές γραμμές ευχάριστα μέσα στον παθητικό του ρόλο.

   ΣΙΛΕΝΑ

   Ναι, αλλά ορισμένοι άνθρωποι που έχουν πέσει στην παγίδα της Υποταγής έμαθαν να αντιδρούν με την Αντεπίθεση. Αντί να υποτάσσονται, αναλαμβάνουν τον αντίθετο ρόλο. Γίνονται επιθετικοί και αυταρχικοί. Επαναστατώντας λοιπόν, υπεραναπληρώνουν τα αισθήματα της υποταγής τους. Στην ουσία όμως οι επαναστάτες δεν είναι πιο ελεύθεροι από τους άλλους υποταγμένους ανθρώπους. Δεν επιλέγουν ελεύθερα τα ενδιαφέροντα ή τις σχέσεις τους: επιλέγουμε γι’ αυτούς εμείς, έστω και αν έχουν επαναστατήσει εναντίον μας.

   ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ

   Καλά, αυτό που δεν καταλαβαίνω είναι γιατί ο βλάκας ο πελάτης μας διαλέγει ειδικά εμάς που είμαστε γνωστές ότι δεν ορίζουμε χρονοδιαγράμματα στη γνωσιακή θεραπεία – άσχετα με το τι γράφει ο Καλπάκογλου στο άρθρο του – και αρνούμαστε συστηματικά να εφαρμόσουμε στους πελάτες μας τις γνωσιακές συμπεριφορικές τεχνικές που μάθαμε και με τις οποίες θα μπορούσαμε να τους ανακουφίσουμε από τα συμπτώματά τους;

   ΣΙΛΕΝΑ

   Ξέρεις, Παναγιώτα, μια συνηθισμένη αντίδραση των ανθρώπων που συμπεριφέρονται με υποτακτικότητα είναι η αναζήτηση σχέσεων με αυταρχικού, εξουσιαστικούς ανθρώπους, δηλαδή στη συγκεκριμένη περίπτωση με εμάς τις γνωσιακές θεραπεύτριες που καθοδηγούμαστε από κρυφούς – για τον πελάτη – επόπτες. Μέσα στην παθητικότητά του έχει ανάγκη από μια δυναμική παρουσία. Ο πελάτης μας χρειάζεται κάποιον που να του λέει τι να κάνει και πώς να νιώθει για τα πράγματα. Μπορεί να εξαρτηθεί από εμάς σε τέτοιο βαθμό ώστε να παίρνουμε εμείς τις αποφάσεις γι’ αυτόν. Ο πελάτης μας είναι σίγουρος πλέον πως δεν θα μπορέσει να επιβιώσει μόνος του. Υποτάσσεται εντελώς: Η εξάρτηση του διατηρεί την υποταγή του, και η υποταγή του διατηρεί την εξάρτησή του.

   ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ

   Θα συμπλήρωνα, Σιλένα μου, ότι όποια σχέση και αν δημιουργήσει ο βλάκας ο πελάτης μας, είναι βέβαιο ότι θα υποφέρει από ένα υποβόσκοντα θυμό. Ο συσσωρευμένος θυμός είναι που απειλεί τη σταθερότητα των θεραπευτικών σχέσεών του. Από την αρχή της θεραπευτικής σχέσης του απωθεί το θυμό και ταυτόχρονα αποφεύγει τις συγκρούσεις. Αυτό βοηθά στο να διατηρηθεί η σχέση του ακλόνητη, αλλά δεν μπορεί βέβαια να διαρκέσει για πάντα. Μετά από ένα ορισμένο διάστημα ο θυμός του κορυφώνεται σε τέτοιο σημείο, που επαναστατεί, διαταράσσοντας εντελώς την ισορροπία της θεραπευτικής σχέσης, απομακρύνεται ή αντεπιτίθεται.

   ΣΙΛΕΝΑ

   Το σημαντικό είναι πάντως ότι έχουμε πετύχει να τον διατηρήσουμε σε αυτή την κατάσταση.

   ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ

   Σκέφτεται να φύγει από τη θεραπεία, αλλά πέφτοντας στην παγίδα του, μου ζήτησε να του συστήσω άλλη θεραπεύτρια. Και φυσικά θα του συστήσω μια συνάδελφό μας που να συνεχίσει μαζί του την ίδια τακτική. Όμως κοίτα τι απροσδόκητο συνέβη. Έγραψε email σε ένα ψυχίατρο θεραπευτή της γνωσιακής θεραπεία που έχει μεγάλη θέση και του ζήτησε τη συμβουλή του.

   ΣΙΛΕΝΑ

   Και εκείνος τι του απάντησε;

   ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ

   Του είπε, πρώτα να συνειδητοποιήσει την υποταγή της παιδικής του ηλικίας. Να κλείσει τα μάτια του και να περιμένει να έρθει η συγκεκριμένη εικόνα στο μυαλό του. Να αφήσει να κυλήσει αβίαστα η μνήμη του. Να προκαλέσει συναισθηματική φόρτιση. Να ανεχθεί την εμπειρία του θυμού, να εξετάσει το ιστορικό της παγίδας του. Μετά να καταγράψει τις καθημερινές καταστάσεις στις οποίες καταπιέζεται για χάρη των άλλων. Να καταγράψει επίσης τα βήματα που θα έπρεπε να κάνει για να απαλλαγεί βαθμιαία από την παγίδα της υποταγής (Να κάνω… Να πω… κλπ). Να αρχίσει να διαμορφώνει τις προτιμήσεις και τις γνώμες του πάνω σε διάφορα θέματα της ζωής του. Να μάθει τον εαυτό του και τις ανάγκες τους. Να ετοιμάσει ένα κατάλογο με αυτά που κάνει για εμάς τις γνωσιακές θεραπεύτριες ή μας δίνει και με αυτά που του ανταποδίδουμε, καθώς και πόσο τον ακούμε. Στη συνέχεια να σταματήσει να συμπεριφέρεται με παθητικο-επιθετικό τρόπο. Να πιέσει τον εαυτό του συστηματικά ώστε να διεκδικήσει στη γνωσιακή θεραπεία που κάνει τα δικαιώματά του, τις ανάγκες του και τις επιθυμίες του. Να φύγει από τη θεραπεία και να μην ξανακούσει για γνωσιακή θεραπεία όσο βρίσκεται στην Ελλάδα.

   ΣΙΛΕΝΑ

   Καλά, αυτό τι καθίκι μας χαλάει τη δουλειά. Να τον καταγγείλουμε! Και τι πιστεύει, ότι εμείς θα κάτσουμε με σταυρωμένα τα χέρια;

   ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ

   Του είπε επιπλέον ότι όποια και να είναι η αντίδρασή μας εμάς των γνωσιακών θεραεπευτριών, να διατυπώσει ψύχραιμα τη θέση του. Ότι αν οι γνωσιακές θεραπεύτριες του επιτεθούν, να μην προσπαθήσει να αμυνθεί, να μην αφεθεί στο ύπουλο παιχνίδι της αυτοάμυνας, να επιμείνει στην άποψή του. Και δεν είναι μόνο αυτό του είπε επίσης να παραμείνει ήρεμος όταν θα μιλήσει στις γνωσιακές θεραπεύτριές του. Να μη βάλει τις φωνές και να μη ξεσπάει σε νεύρα, ότι είναι σε πολύ ισχυρότερη θέση όταν είναι ψύχραιμος παρά όταν φωνάζει. Αυτού του είδους το ξέσπασμα αποτελεί – όπως του είπε – ένδειξη της ψυχολογικής ήττας του και ότι πρέπει να προσπαθήσει να μην επιτεθεί στις γνωσιακές θεραπεύτριές του. Τέλος του είπε – αντίθετα με ότι τον έχουμε διδάξει εμείς – να μην εκλογικεύσει την τάση του να ικανοποιεί τις γνωσιακές θεραπεύτριές του και να σταματήσει να προσπαθεί να πείσει τον εαυτό του πως δεν πειράζει επειδή είναι καιρός πλέον να εκφράσει τις προτιμήσεις του στις σχέσεις του με τις γνωσιακές θεραπεύτριες.

   ΣΙΛΕΝΑ

   Μα το γουρούνι, με ποιο δικαίωμα επενέβη εκεί που δεν το σπέρνουν. Θα μας χαλάσει τη δουλειά, εμείς οι γνωσιακές θεραπεύτριες δεν θα σταυρώνουμε πελάτη πλέον…

   ΑΥΛΑΙΑ.